Interview in:
Het Parool, 13 Februari 2007 / pag.16-17

Ober zoekt remedie
broze botten


Met grote interesse volgt de medische wereld het onderzoek
van Thijs Klompmaker naar de invloed van melk op botontkalking.
Wat zijn digitale gesprekspartners niet weten:
Hij is een ober zonder één studiepunt.




Ze vinden hem bij Grand Café l’Opera aan het Rembrandtplein maar een rare, die Thijs Klompmaker. Hij neemt nooit lunchpauze, drinkt de hele dag door jus ‘d orange en is al twaalf jaar niet op vakantie geweest. Bovendien zit hij vaak de hele avond met professoren uit Japan te mailen over de vraag of melk nu wel of niet goed is in de strijd tegen botontkalking. Het begon allemaal toen hij als 12-jarige puber in de spiegel keek. Klompmaker: “Ik had last van zware acné. Dat was een ramp, want je wilt toch meisjes kunnen versieren." Crèmes bleken niet te helpen.

Rechts op de foto hieronder Thijs Klompmaker, de man die stelt dat je bij botontkalking juist minder melk moet drinken: "Osteoporose ontstaat niet door een tekort aan calcium, zoals wordt aangenomen, maar door een tekort aan vermogen calcium op te slaan."     V

En dus ging Klompmaker bij zichzelf te rade. Hij merkte dat vooral na het avondeten zijn huid nogal broeierig aanvoelde. Wat volgde was een uitgebreid voedselexperiment.
De boomgaard achter zijn huis bood uitkomst. Het dagelijkse lapje vlees verruilde Klompmaker voor maaltijden met veel fruit en weinig eiwitten. Dat bleek te werken. Helemaal toen veel later zijn toenmalige vriendin de tip gaf rauw voedsel te eten. Binnen twee weken was zijn huid brandschoon.
Samen schreven ze er een boek over en publiceerde hun voedseldieet, het Wai-dieet, op internet. Het project was af, maar tevreden was hij nog niet. Klompmaker: “Als je zoiets op internet zet, moet je wel eerst weten of het dieet voor iedereen verantwoord is.” En dus dook hij de boeken in om uit te zoeken of het Wai-dieet alle benodigde voedingselementen bevat. Eén belangrijke voedingsstof bleek in het dieet te weinig aanwezig: calcium.
Gewoon de gebruikers van het Wai-dieet een dagelijks glas melk aanbevelen, zou je denken. Maar Klompmaker nam daar geen genoegen mee en vroeg zich af of die extra calcium nou wel echt nodig is. “Ik wist inmiddels dat de Homo erectus van anderhalf miljoen jaar geleden ook alleen maar rauw voedsel at, zonder melk. Die werd één meter tachtig lang en bleek over prima botten te beschikken. Dat vond ik vreemd. Want waarom hebben we dan nu opeens zoveel calcium nodig?”

Het antwoord op die vraag werd een fascinatie, misschien wel een obsessie voor de Amsterdamse ober. En vanaf dat moment besteedde Klompmaker jaar in jaar uit, avond aan avond, elk vrij uur aan een studie op internet naar de werking van botten. Overdag in de horeca, ’s avonds achter de computer. Langzaam vielen de puzzelstukjes uit de vele wetenschappelijke artikelen die hij raadpleegde, in elkaar.
Klompmaker stortte zich op het onderzoek naar de ziekte osteoporose, beter bekend als botontkalking. Eerst zocht hij uit waar in de wereld het fenomeen van broze botten, waardoor vooral oudere mensen snel een botbreuk oplopen, het meeste voorkomt. Opvallend genoeg bleek osteoporose in Afrikaanse en Aziatische landen, waar men nauwelijks calciumrijke melkproducten consumeert, relatief onbekend. Al gauw kwam Klompmaker erachter dat juist in Nederland, waar we grofweg een liter aan zuivelproducten per dag consumeren, osteoporose een groot probleem is. Zo breken in ons land jaarlijks ruim 83 duizend mensen een skeletdeel als gevolg van de ziekte.
“Dat was de eerste aanleiding om te twijfelen aan de algemene opvatting dat we extra calcium nodig hebben om botontkalking te voorkomen”, zegt Klompmaker. Maar hij ging nog een stap verder en keek ook naar de gemiddelde botdichtheid. “Het bleek dat in landen waar de meeste melk wordt gedronken, de botten het dikste zijn. Dan ga je toch nadenken: want hoe kan het dat we in Nederland de meeste melk drinken, de sterkste botten hebben, en dat hier toch de meeste gevallen van osteoporose voorkomen?”

Een onderzoek naar de levenslange invloed van calcium op de gezondheid van botten bleek niet te bestaan. En dus ontwikkelde Klompmaker zijn eigen theorie. “Het rare is dat de dikste botten op oudere leeftijd het zwakste zijn. Hoe dikker de botten, hoe meer calcium ze om moeten zetten om zo dik te blijven. Osteoporose is in mijn theorie daarom niet een tekort aan calcium, zoals doorgaans wordt aangenomen, maar een tekort aan vermogen om die calcium op te slaan. Je lichaam heeft zo’n grote dosis helemaal niet nodig. Het put de botten juist uit. Je botten draaien overuren om die hoeveelheid te kunnen verwerken. Hoe meer we binnen krijgen, des te harder het lichaam probeert er zo weinig mogelijk van op te nemen.”
Als Klompmakers theorie klopt, zou het betekenen dat de huidige medicatie, gericht op het sterker maken van botten door toevoeging van extra calcium, niet werkt. “Integendeel, ik denk dat je de botten daarmee juist verder uitput. Zie het als een auto: die gaat ook langer mee als je rustig rijdt. Genezing van osteoporose is niet mogelijk, maar met een lager calciumgebruik kun je het proces van botontkalking vertragen.”
Gestimuleerd door Prof. dr. Hans Dehmelt, winnaar van de Nobelprijs voor natuurkunde in 1989, wist Klompmaker zijn theorie te publiceren in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Medical Hypotheses..

Sindsdien mailt hij met professoren uit de hele wereld over zijn bevinding. “Ze gaan er allemaal van uit dat ik dokter of professor ben. Ik laat ze maar geloven, want als ik zeg dat ik ober ben, nemen ze me niet meer serieus. Liegen doe ik niet. Ik zeg gewoon ‘groetjes Thijs’, dat doen zij ook.”
De reacties uit de medische wereld op zijn bevinding variëren van buitengewoon geïnteresseerd tot ronduit agressief. “Er is wel eens gezegd dat ik niet goed bij mijn hoofd ben.” Het heeft volgens Klompmaker alles te maken met de manier waarop wetenschap doorgaans bedreven wordt. “In die wereld spreekt iedereen elkaar voortdurend tegen. En allemaal hebben ze, vanuit hun eigen specialisme bezien, gelijk. Maar omdat al die wetenschappers zó bezig zijn met hun eigen deelgebied, overzien ze het grote plaatje niet meer. Ze zijn eigenlijk té specialistisch.”
Dat is volgens Klompmaker nou net de reden waarom hij als Amsterdamse ober door kon dringen tot het domein van de medische wetenschap. “Het is gewoon logisch nadenken en niet aan het onderwerp vast zitten. Iemand van buitenaf stelt toch andere vragen. Ik heb gemerkt dat als ik professoren met eenvoudige vragen ergens over doorzaag, ze al gauw de draad kwijtraken.”
Ook het fanatisme om gelijk te krijgen speelt volgens Klompmaker een belangrijke rol bij zijn bevinding. “Ik ben een lastig persoon. Als een collega denkt dat zíjn koffie verkeerd beter is dan de mijne, moet hij dat goed kunnen uitleggen. Lukt hem dat niet, dan probeer ik hem te overtuigen van mijn gelijk. Ik ben nu eenmaal eigenwijs, altijd geweest. Maar dan moet je dat wel kunnen onderbouwen.”
Natuurlijk, Klompmaker had best kunnen gaan studeren. Maar ook daar was hij te eigenwijs voor. “Mijn geschiedenisleraar zei een keer: ‘probeer zelf na te denken, want de geschiedenis wordt altijd vertelt door de overwinnaar. En die heeft niet altijd gelijk.’ Studeren was niets voor mij; ik hou er niet van om alles van de overwinnaar voorgekauwd te krijgen. Je ziet het in de wetenschap: iedereen zit opgesloten in het overheersende paradigma.”

Klompmaker mag dan eigenwijs zijn, zijn gelijk zal wel eerst bewezen moeten worden. Daartoe wil hij op muizen gaan uittesten wat er gebeurt als ze een leven lang veel of juist weinig calcium krijgen toegediend. Een sponsor voor het 60 duizend euro kostende project is inmiddels gevonden. Maar de juiste wetenschappers om het onderzoek mee uit te voeren nog niet. En dat zou nog best eens lastig kunnen worden. “Tot nu toe vinden wetenschappers het onderzoek interessant, maar past het niet binnen hun eigen specialisme.”
Ondertussen blijft Klompmaker dan ook gewoon werken op het Rembrandtplein. Hij vind het nu eenmaal leuk om met mensen te werken. En bovendien, rijk worden zit er toch niet in. “Als mijn theorie klopt, is het advies om geen zuivelproducten en calciumpillen te nemen, en vooral geen medicatie. Dan is de oplossing dus gratis.”

Het Wai-dieet is te vinden op internet: www.FreeAcneBook.com

Tekst: Freek Schravesande
Foto: Johannes Abeling

Een greep uit de emailreacties op Klompmakers werk:




"Interessante en zeer uitdagende theorie"

Prof. Bill Leslie, Wetenschappelijke Adviesraad van de Osteoporose Vereniging Canada

"Net als u ben ik niet overtuigd van de onvoldoende calcium-hypothese. Ik zal uw artikel aanhalen bij de volgende bijeenkomst"

Ass. Prof. Stephen Lord, Osteoporose Vereniging Australie

"Ik vind dit een nogal verwarde verzameling van gedachten"

Dr David Finlay, Osteoporose Vereniging Australie

"We staan voor het raadsel van de schijnbaar paradoxale situatie dat we een zeer hoge dosis calcium innemen en tegelijkertijd te maken hebben met een hoge frequentie botfracturen. We zullen uw hypothese uitgebreid in onze groep bespreken."

Prof. Vinjar Fønnebø, Osteoporose Stichting Noorwegen

"U heeft een artikel gepubliceerd dat niewsgierig maakt. Alhoewel ik niet weet of u een valide correlatie heeft gevonden, verdient elke uitdagende theorie een kans te worden getest. "

Dr. Peter Lakatos, Europees Instituut voor Gecalcificeerde Weefsels

"Verspil hier uw tijd niet aan."

Dr. Stephan Scharla, Duits Instituut voor de Gezondheid van de Botten

"Ik heb uw artikel in het Roemeens vertaald en gepubliceerd op onze website"

Dr. Andrea Gasparik Ildiko, Vereniging tot Preventie van Osteoporose in Roemenie

"Uw artikel is door mij in het Japans gepubliceerd in het blad Clinical Calcium"

Prof. Hirotoshi Morii, de onlangs overleden voorzitter van de Japanse Osteoporose Vereniging

"Ik ben niet zeker van uw conclusies... Wat mij aanspreekt is uw concept van het leeftijdsgebonden vermogen tot cel-replicatie der osteoblasten"

Prof. Lawrence G. Raisz, Nationale Osteoporose Stichting, USA

"Mijn eerste reactie is dat je iets op het spoor bent"

Dr. Gro K. Rosvold Berntsen, Osteoporose Stichting Noorwegen

"Uw ideeen zijn zeer intrigerend en ik moedig u aan ze te testen. Uw analogie met calorie restrictie is interessant"

Prof. Susan Whiting, Wetenschappelijke Adviesraad van de Osteoporose Vereniging Canada

"Theorie van kruidendokter"

In Nederland hebben volgens het Rijksinstituut voor volksgezondheid en Milieu (RIVM) ruim 800.000 mensenosteoporose. Dit aantal is de afgelopen jaren toegenomen. volgens voedingsdeskundige Gertjan Schaafsma van Wageningen Universiteit komt dat doordat de bevolking vergrijst en mensen minder bewegen. De dagelijks aanbevolen dosis calcium voor osteoporose-patienten staat echter al jaren niet ter discussie. Schaafsma: "Niet iedereen heeft dezelfde dosis nodig. Maar duidelijk is wel dat calcium een veilige voedingsstof is die noodzakelijk is om je botten sterk te houden. We zien dat juist proefdieren met een calciumarm dieet osteoporose krijgen."

Prof. Dr. Coen Netelenbos, voorzitter van de Osteoporose Stichting, verwacht dan ook niet dat Klompmakers onderzoek enig kans van slagen heeft. Netelenbos: "Nederlanders zijn niet voor niets de langste mensen ter wereld. Bovendien hadden prehistorische mensen zulke sterke botten omdat die juist veel calcium binnen kregen. Ze zaten altijd op botten te kluiven.
Netelenbos wil mensen daarom waarschuwen niet zomaar te stoppen met hun calciumgebruik. "De theorie van Klompmaker is een leuke gedachte, maar het heeft niets met wetenschap te maken. Het zijn kruidendokters die dit beweren."

Reactie van Klompmaker:

"Vergrijzing is niet de oorzaak van de hoge osteoporose incidentie in Nederland. Bij vergelijkende onderzoeken worden de cijfers immers altijd voor leeftijd gecorrigeerd. Zo kijkt me bij internationale vergelijkingen niet naar de incidentie per 100 mensen, maar vergelijkt men twee vergelijkbare groepen met elkaar. Dan nemen ze bijvoorbeeld 100 Ghanezen in de leeftijd van 70 tot 80 jaar en kijkt men hoe vaak osteoporose bij hen voor komt in vergelijking met 100 Nederlanders uit precies dezelfde leeftijdscategorie.
Bij dergelijke wetenschappelijke vergelijkingen komen landen zoals Nederland, Zweden, Finland en Zwitserland altijd als slechtste uit de bus. En dat is dus niet vanwege de vergrijzing of door minder te bewegen."

"De osteoporose die men in proefdieren op weet te wekken middels een lage calcium inname, is in al deze testen het gevolg van een extreem lage inname die onmogelijk bereikt kan middels het eten van normaal voedsel. In wat voor land je ook leeft, en wat voor dieet je ook volgt, overal ter wereld krijgen jonge mensen voldoende calcium binnen om sterke botten te ontwikkelen. Hoe jonger het kind, des te relatief (per kilogram lichaamsgewicht meer calcium het nodig heeft om de nog flexibele botten harder te maken.
Bij die proefdieren wordt er kunstmatig dermate weinig calcium toegediend dat ze er geen normale botstofwisseling plaats kan vinden. Dit is niet ter vergelijken met mensen die normaal eten en pas op latere leeftijd botontkalking ontwikkelen.
Bovendien is die lage botdichtheid bij proefdieren omkeerbaar, net zoals dit bij astronauten het geval is, terwijl dit bij ouderdoms-osteoporose niet geval is.
Natuurlijk, je hebt een bepaalde minimum hoeveelheid calcium nodig voor de botten (ongeveer 300 mg / dag). Ook in gebieden met een dergelijke lage calciuminname ontwikkeld men gewoon sterke botten. Sterker nog, juist in die landen komt osteoporose het minste voor. (China, Gambia etc)
Het grappige is dat wanneer je meer calcium gaat consumeren, je lichaam het opnamepercentage verlaagt, opdat je niet extra calcium opneemt. En wij maar denken dat dit een 'foutje' van de natuur is dat wij moeten compenseren. Pas als onze calciuminname extreem hoog is (boven de 1200 mg), slaagt het lichaam er niet meer in om het opnamepercentage nog verder afdoende te verlagen."

"Dat Nederlanders de langste mensen zouden zijn vanwege onze calciuminname wordt niet gestaafd door wetenschappelijk onderzoek. Er zijn genoeg Afrikaanse volkeren bekend die zeer lang zijn en helemaal geen melk drinken. Naar mijn weten zoekt de wetenschap het meer in de beschikbaarheid van energie tijdens de groei, en natuurlijk genetische factoren."

"Dat Homo erectus daadwerkelijk op botten zat te kluiven is slechts een veronderstelling en lijkt zeer onwaarschijnlijk; we mogen nu wel genoeg kaakkracht hebben om de uiteinden van gekookte kippenbotjes af te kunnen kluiven, maar dat is slechts kraakbeen (wat relatief weinig calcium bevat), en ook nog eens pas zacht geworden door het kookproces. Koop maar eens een bot voor de hond en probeer daar wat van af te kluiven. Dat is af te raden omdat we daar eenvoudigweg het gebit niet voor hebben. Er zijn dieren die dat wel kunnen, zoals hyena's, maar die zijn daar dan ook in gespecialiseerd en hebben een veel sterker gebit en een ongelooflijke kaakkracht."